Tijdens het tafelgesprek over technologische vooruitgang, gehouden op de prachtige locatie Drentsche Golf & Country Club te Zeijerveen, opent gespreksleider Jan Bakker het gesprek met de vraag of automatisering een kans of een bedreiging is. Jeroen Sprangers van Rein Advocaten: “In ons vak kan ik niet wachten dat het ‘nonsens’ werk weg gefilterd wordt, aangezien wij daar blij van worden en de klanten ook. Als we de technologische vooruitgang een beetje kunnen beheersen, denk ik dat we alleen maar leuker werk krijgen. Toch veranderen dingen pas als mensen een bepaalde mate van ‘pijn’ ervaren, want dan pas gaat men versnellen.” Jeroen geeft echter ook dat er wel een moreel dilemma aan kleeft, aangezien niet iedereen er op de juiste manier mee om zal kunnen gaan. Een andere grote bedreiging zit volgens onze deelnemers aan het gesprek vooral in hoe de technologie tegenwoordig zeer veel gebruikt wordt in de oorlogen, bijvoorbeeld in het Midden-Oosten.
Acceptabel of niet?
Het gaat verder over wat we accepteren als mens en hoe ver we hierin gaan. Hierop zegt Jeroen: “Ik rijd in een Tesla en die rijdt beter dan dat ik dat kan. Lang op geoefend om dat te zeggen, aangezien ik vind dat ik zeer goed kan autorijden, maar de Tesla maakt minder fouten dan wij als mens. Toch accepteren we het niet als een Tesla iemand doodrijdt.”
Erik Miedema van MKB Cybercampus geeft hierop aan dat het goed zou zijn dat er van tevoren wordt nagedacht over hoe we bepaalde technologieën het beste kunnen inzetten, hoe we die kunnen programmeren en wat ethisch verantwoord is of niet. “Je moet dus nu al denken over wat ga ik over 10 jaar doen.” De kanttekening hierbij is volgens Henk Lier van Spie Nederland snelheid van de technologische vooruitgang deze vraagstukken vaak al inhaalt.
Een wet- en regelgeving om dit alles in goede banen te leiden, is er eigenlijk niet echt. Nathalie Kingma van Making Events zegt hier dan ook over dat alles wat voor je kan werken, vaak ook weer tegen je kan werken en dat maakt de wet- en regelgeving vaak erg lastig. Zo komt Jacqueline Sandhovel van Het Balanskantoor met het voorbeeld dat er vroeger al bommen van medicijnen werden gemaakt.
Verandering en/of verrijking?
Nathalie vindt dat in hun branche nog niet zoveel gebruik wordt gemaakt van technologieën om het werk sneller en effectiever te maken, als mensen misschien zouden verwachten. Dit komt onder andere doordat alles in de coronatijd heeft stilgelegen, maar ook wel doordat contact bij specifieke opdrachten juist belangrijk is. “Juist de coronatijd heeft ons wel geleerd dat het heel fijn is om mensen op beurzen te ontmoeten.” Het inzetten van Virtual Reality is iets waar ze wel mee bezig zijn, Augmented Reality ziet ze echter nog niet heel erg terug op de beurs.
Jan Hummel van DBO Energie krijgt de vraag hoe hij de ontwikkeling ziet in zijn branche wat betreft de technologische vooruitgang. De laatste tijd is het aantal WP per paneel natuurlijk al steeds hoger geworden, maar daar zit niet de enige vooruitgang. Zo hebben ze in Assen, in samenwerking, bedrijfspand aangepast en ontwikkeld waarin alles sensor gestuurd is, waardoor er alleen stroom wordt gebruikt in de ruimtes waar je ook daadwerkelijk aanwezig bent. “Ik denk dat we in de (verre) toekomst zelfs hele wijken en bedrijfsterreinen krijgen die elkaar voorzien van energie.” Daarnaast zullen we in woningen steeds meer zien dat energieverbruikers communiceren met elkaar waardoor overbelasting van het net wordt verminderd.
Menselijk contact
Aan Jacqueline wordt de vraag gesteld hoe de automatisering en AI (Articificial Intelligence) het werk van accountants beïnvloed, waarop ze aangeeft dat de loonadministratie inmiddels wel volledig digitaal gedaan wordt, maar HR dan weer niet. “Daarnaast zal wat mij betreft het klantcontact altijd blijven, omdat ik dat erg belangrijk vind. AI gebruik ik vooral om een stukje tekst te laten schrijven, wat ik dan nog wel naar mijn eigen taal herschrijf.” Er zijn dan wel steeds meer mogelijkheden om bepaalde werkzaamheden te automatiseren, maar Jacqueline wil toch graag zelf die controle behouden en niet alleen met computers werken, maar vooral met mensen.
Ook Corine Tol van Tol Secretarie beaamt dat het menselijke aspect blijft bestaan en ziet de automatisering dan ook niet als een bedreiging, maar kijkt binnen het bedrijf wat ervan gebruikt kan worden. Henk benoemt hierop een gesprek met een vriend die bang was dat zijn beroep als hypotheekadviseur door computers weggevaagd zal worden, waarop hij hem zei dat er altijd een categorie mensen zal blijven die contact met een persoon willen. Hoewel ook Erik de menselijke kant belangrijk vindt, geeft hij ook aan dat het wel erg fijn zal zijn om bijvoorbeeld repeterende werkzaamheden over te laten nemen door computers om ook een deel van het arbeidstekort op te lossen.
AI als bedreiging of juist niet?
Gaandeweg het gesprek komt het op een aantal problemen die AI met zich meebrengt, zoals computers die zijn gaan discrimineren. Ook geven de deelnemers aan het gesprek aan dat hoewel het een goede zaak is dat ‘de jeugd’ doorgaans goed Engels is gaan praten door computer(spelletjes), maar dat de kanttekening bij veel kinderen/jongeren is dat ze op sociaal gebied behoorlijk zwak zijn. Ook Arjan Mensinga van Mensinga IT vraagt zich af hoe lang het nog duurt voordat er een generatie komt die menselijk contact niet meer belangrijk vindt. Henk komt hierop aansluitend nog met de mooie quote: “AI vervangt geen mensen, maar AI vervangt mensen die geen AI gebruiken”.
Corine noemt een gevaar wat betreft de opkomst van AI, namelijk het feit dat onze hersenen steeds luier worden, iets wat beaamd werd door een hoogleraar neurologie bij een bijeenkomst waar ze bij aanwezig was van de VNO-NCW. Een ander gevaar is volgens Erik vooral het achterlaten van data, aangezien hackers op die manier steeds beter weten hoe ze bij je binnen kunnen komen.
Op de vraag wat de grootste uitdagingen voor Spie Nederland bij het implementeren van nieuwe technologieën zijn, laat Henk weten dat Spie vooral meegaat met de nieuwe technologieën door zelf ook inventief te zijn. Zo maakt Spie gebruik van 3D en VR, om zo klanten virtueel door ontwerpen heen te laten ‘lopen’ en feedback te vragen, waarna tot de bouw overgaan. Erik komt hierop nog met het concept van ‘digital twins’, waarbij een situatie wordt gekopieerd en er op die manier dingen kunnen worden uitgeprobeerd om te zien of dat in de huidige situatie ook zou werken.
Chat GPT nog niet zaligmakend
Na de lunch komt het onderwerp op hoe we steeds meer in het Engels gaan denken, mede beïnvloedt door de technologieën van tegenwoordig. Waar Chat GPT lang niet altijd met de juiste grammaticale zinsopbouw komt, denken we zelf ook steeds meer in het Engels en dan met name de jongere mensen, waardoor we soms zelf niet meer weten hoe het ook alweer in het Nederlands zat.
Ook Corine geeft aan dat er bij hun nog altijd met alles “een mens” achter de knoppen zit en het virtuele er puur in zit dat alles op afstand gebeurt en dus niet dat dit bediend wordt door een robot. Jeroen haakt hierop in met de woorden: “Dit komt ook doordat het vaak nog niet goed genoeg is. Wij gebruiken vaak juridische, Engelse en Nederlandse woorden door elkaar in juridische teksten en dat kan tot nog toe nog geen enkele Siri of wat dan ook.”
Erik ziet veel mensen onbewust onbekwaam zijn, vooral op IT-gebied, en in die onbekwaamheid worden medewerkers meegenomen in wat wel of niet te doen en waar wel of niet op te klikken. Hier komt dus weer de menselijke factor naar voren die erg belangrijk zal blijven op veel gebieden. Arjan geeft tot slot nog aan dat hij ziet dat de huidige technologische vooruitgang door veel mensen al niet meer bij te houden is, dus hoe kunnen we ons dan serieus bezig houden met de technologie van morgen….
We kunnen dus concluderen dat er een balans zou moeten blijven bestaan tussen technologische vooruitgang en de menselijke factor in diverse beroepsgroepen. Hoewel deze vooruitgang kansen biedt voor efficiëntie en verbeteringen, brengt het ook ethische vragen en mogelijke bedreigingen met zich mee. Het zal een uitdaging blijven om een evenwicht te vinden tussen het benutten van de beschikbare technologische mogelijkheden en de menselijke factor, waarbij een vooruitziende blik en aanpassingsvermogen een vereisten zullen zijn.
