In een recent gepubliceerd rapport genaamd ‘De crisis voorbij’, dringen de Nationale Ombudsman en de Kinderombudsman aan op snelle verbeteringen in de crisisnoodopvang, aangezien zij vaststellen dat de waardigheid van volwassen en kinderasielzoekers aanzienlijk wordt aangetast. Het rapport omvat een beoordelingskader dat zal helpen bij het evalueren van de kwaliteit van de opvang en de naleving van de mensen- en kinderrechten door de overheid.
De regering kan verzoeken om crisisopvanglocaties in te stellen wanneer asielzoekerscentra en noodopvanglocaties vol zijn. Deze opvanglocaties, bedoeld voor korte termijn gebruik, hoeven niet aan dezelfde kwaliteitseisen te voldoen als reguliere opvanglocaties. Het probleem ontstaat echter wanneer duizenden asielzoekers gedwongen zijn om voor maanden in dergelijke crisisnoodopvang te verblijven. De voorzieningen in deze locaties zijn niet op deze langdurige bewoning berekend en leiden vaak tot onvoldoende omstandigheden.
Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen benadrukte: “Dit is een nieuwe werkelijkheid. Tijdelijke situaties kunnen wat flexibiliteit toestaan, maar we zijn voorbij de crisis en de huidige situatie is onaanvaardbaar. Onmiddellijke aanpassingen en langetermijnoplossingen zijn noodzakelijk.”
Ondanks de inzet en betrokkenheid van velen, hebben de Ombudsmannen tijdens hun onderzoek vastgesteld dat de situatie niet lijkt te verbeteren. Hierdoor ontwikkelden ze een mensen- en kinderrechtelijk kader, dat is gebaseerd op (internationale) verdragen, richtlijnen en jurisprudentie, om te helpen beoordelen of de overheid mensen- en kinderrechten naleeft.
Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer uitte haar zorgen over de kinderen: “Ze hebben hun grip op het leven verloren door deze onmenselijke opvang. De impact op hun leven is enorm. Ze hebben perspectief nodig, en ze moeten het nu krijgen.”
Na indringende gesprekken met asielzoekers in de crisisnoodopvang, heeft het Ombudsman-team een aantal belangrijke knelpunten geïdentificeerd. Ze stellen dat de overheid niet genoeg aandacht heeft voor autonomie, het waarborgen van een waardige levensstandaard, het verschaffen van informatie, en transparantie. Bovendien wordt er te weinig aandacht besteed aan de belangen en ontwikkelingsperspectieven van kinderen.
Het rapport bevat aanbevelingen aan gemeenten en veiligheidsregio’s om de levensomstandigheden van asielzoekers in crisisopvang te verbeteren. Deze omvatten onder andere het verstrekken van adequate huisvesting met voldoende privacy en kookfaciliteiten, onderwijs en zinvolle dagbesteding, en het stoppen van de herhaaldelijke verplaatsing van gezinnen tussen opvanglocaties. Verder adviseren de Ombudsmannen het ministerie van Justitie en Veiligheid om te investeren in de structurele capaciteit van de IND en de kwaliteit en capaciteit van het onderwijs voor nieuwkomers.
