Nieuwe onthullingen van de CIA, de Amerikaanse inlichtingendienst, bevestigen dat Oekraïne vorig jaar gewaarschuwd werd om de Nord Stream-gasleiding niet op te blazen, drie maanden voor de daadwerkelijke sabotage. Deze waarschuwing kwam na een alarmerende tip van de Nederlandse militaire inlichtingendienst, MIVD. Deze informatie kwam naar voren uit een gezamenlijk onderzoek van NOS, Nieuwsuur, en de Duitse media Die Zeit en ARD.
De sabotage van de pijplijn, die in september plaatsvond, volgde bijna hetzelfde scenario dat de MIVD eerder had onthuld. De aanslag leidde tot wereldwijde consternatie en de verantwoordelijkheid ervoor blijft een onderwerp van discussie. Hoewel Rusland aanvankelijk als hoofdverdachte werd beschouwd, lijken er steeds meer aanwijzingen te zijn dat Oekraïne betrokken was bij de actie, iets wat president Zelensky fel ontkent.
Het onderzoek vestigt de aandacht op de cruciale rol van de MIVD, die al vroeg gedetailleerde informatie over de voorgenomen sabotage had vergaard. Hoewel de exacte rol van de MIVD onduidelijk blijft, is de consensus dat zowel de minister van Defensie, Ollongren, als premier Rutte en minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken, op de hoogte waren van de informatie en de daaropvolgende waarschuwing aan de Amerikanen.
Het plan om de pijplijn op te blazen, onderschept door de MIVD, vermeldde dat generaal Valeri Zaloezjny, de hoogste militaire officier van Oekraïne, de leiding zou hebben over de operatie. Het was bedoeld om door een klein team van duikers vanaf een zeilboot te worden uitgevoerd. Volgens gelekte Pentagon-documenten, gerapporteerd door The Washington Post, was Zelensky niet op de hoogte van dit plan.
Het Nederlandse kabinet heeft tot nu toe weinig concrete informatie gegeven over deze kwestie. In maart benadrukte minister Ollongren dat de steun van Nederland en Europa aan Oekraïne onafhankelijk is van de vraag of Oekraïne betrokken was bij de sabotagedaad.
Op 26 september leidde de sabotage tot onherstelbare schade aan drie pijplijnen van Nord Stream. De MIVD nam opnieuw contact op met de CIA met informatie over de aanslag, waardoor het vermoeden werd versterkt dat Oekraïne erachter zat. Ondanks deze sterke vermoedens blijft de exacte dader van de aanslag onbekend, en worden verschillende mogelijkheden nog steeds overwogen.
Het onderzoek wordt voortgezet door inlichtingendiensten in Denemarken, Zweden, Nederland en Duitsland. Ondertussen blijft de uiteindelijke conclusie – en mogelijke reactie van de Europese landen – in afwachting. Een bron dicht bij de Amerikaanse inlichtingendienst suggereert dat het resultaat wel eens een “ongemakkelijke waarheid” kan zijn.
Zowel de CIA als het kantoor van de Oekraïense president Zelensky hebben nog geen commentaar gegeven op deze onthullingen.
