Arbeidskrapte in Nederland: een probleem waar ondernemers dagelijks mee te maken hebben. De kranten staan er bol van, met koppen die ons wijzen op de nijpende tekorten in cruciale sectoren zoals de bouw en techniek, en zelfs bij het vinden van een schilder of tuinman voor thuis. Maar wat kan je als ondernemer actief doen om personeel niet alleen aan te trekken maar ook te behouden en te motiveren? Dat is waar we het in dit tafelgesprek over hebben met een aantal ondernemers die verschillende perspectieven bieden over onderwerpen zoals personeelsverloop in de horeca en de positie van 50-60-plus werknemers. We zullen ook de impact van technologische veranderingen, zoals ChatGPT, op de arbeidsmarkt verkennen.
Bij de intro van het gesprek geeft gespreksleider Jan Bakker, oud-woordvoerder van Enexis, aan dat in de horeca tijdens de coronapandemie een kwart van de 450.000 persoonsleden zijn uitgestroomd en een groot deel hiervan niet is teruggekeerd. Janet Hamstra van hotel Onder de Linden geeft aan dat zij daar geen last van hebben, vooral omdat ze werken vanuit de visie een tweede huiskamer te willen zijn en dat betekent ook dat medewerkers aangemoedigd worden een praatje met de gasten te maken. Daarnaast hebben ze personeel aangehouden, die in de coronatijd bijvoorbeeld mee gingen helpen klussen in het hotel en ook zijn medewerkers ingezet om onder andere eten te bezorgen. Hierin heeft de opleiding verandermanagement van Janet ook zeker geholpen.
De 50-60-plussers zijn binnen de arbeidsmarkt toch nog altijd ‘een geval apart’, iets waar Erick Pol van mijncarrièrewissel.nl over mee kan praten. Hij vertelt: “60-plussers hebben vaak een LinkedIn pagina waar zeer weinig informatie op staat en een rommelig CV, waardoor niet duidelijk wordt welke toegevoegde waarde ze hebben voor een onderneming. Daarnaast is het belangrijk dat iemand die een bepaald salarisniveau gewend was, bereid is water bij de wijn te doen als iemand bijvoorbeeld na ontslag een andere baan zoekt. Wij geven mensen dan ook al meteen duidelijkheid over wat ze kunnen verwachten. Onze missie is dan ook “We kijken niet naar wat mensen niet kunnen, maar naar wat ze wel kunnen.” Erick gaat nog even verder over de veranderende arbeidsmarkt en het feit dat “het eerder vaak ging over dat de werkgever keek wie op welke plek paste en dat het nu meer gaat over welke werkgever past bij mij als werknemer?”
Waar het aan het begin van het gesprek al even ging over het nieuws dat er momenteel 1,2 miljoen werknemers met burn-outklachten rondlopen, haakt Paul Muller van Tecline/Bouwgenius hierop in met de zin: “Je wordt net zo lang gepromoveerd tot je ongeschikt bent voor je functie.” Om aan te geven dat dit probleem groter is dan alleen de arbeidskrapte. Paul geeft tijdens het nuttigen van de lunch aan dat er in de uitzendbranche ook zeker een oorzaak ligt met betrekking tot dit onderwerp, aangezien er liefst 10.000 uitzendbureaus zijn die niet gecertificeerd of ergens bij aangesloten zijn. “Hiermee wordt het beeld dat men heeft dat het een zootje is binnen deze branche bevestigd en doordat zij de hele branche besmetten, krijg ook ik steeds meer last van meer controles die steeds aangescherpt worden.”
Een andere oorzaak van de arbeidskrapte ligt bij de mentaliteit van de jongere generatie, iets wat Janet ter sprake brengt en wat al snel door de andere aanwezigen wordt beaamd. Bij deze mentaliteit hoort vaak ook een werkweek van 32 uur of minder, waardoor er meer werknemer nodig zijn voor dezelfde hoeveelheid werk, iets wat Hans Rozenveld van Rozenveld Hoveniers aan het begin van het gesprek ook al heeft opgemerkt.
Ben Duinkerken van Duinkerken Consultancy vertelt dat hij toevallig zeer recent zijn eerste personeelslid heeft aangenomen. “Ik heb hierbij niet aangegeven wat ik allemaal verwacht van diegene, maar heb echt gevraagd “Hoe zie jij het, wat wil jij eigenlijk?”” Daarnaast is het volgens Ben ook zeker van belang dat het onderling klikt om goed samen te werken.
Het komt op het onderwerp zzp’ers en de wetgeving daaromtrent, waarbij er door alle aanwezigen wordt aangegeven dat deze wetgeving wel een stuk duidelijker zou mogen en deze het dikwijls ook bemoeilijkt om op een goede wijze, die klopt met de wet, om te gaan met deze zzp’ers. Loyaliteit van zzp’ers is een ander probleem, aangezien zij sneller voor een andere opdrachtgever gaan als die net wat meer betaalt. “Dat is ook logisch, aangezien wij ook marge moeten houden richting de klant en dus niet altijd hetzelfde loon kunnen bieden”, aldus Hans. Erick is ook raadslid en geeft aan dat het hij bij hem in de gemeente juist probeert het MKB tegemoet te komen, aangezien dit nog altijd de ruggengraat van de economie is. Ben wil hier nog over kwijt dat hij het MKB ook en vooral belangrijk vindt voor de samenleving, aangezien je elkaar mede door de MKB nog echt ziet en het dus ook een sociale functie heeft.
Een oplossing voor het personeelstekort zou kunnen zijn om iedere parttimer bijvoorbeeld een halve dag extra te laten werken, maar ook hier komt die regelgeving weer om de hoek kijken. Veel mensen zijn namelijk ook bang om bepaalde toeslagen kwijt te raken of meer belasting te betalen, waardoor ze onder aan de streep juist minder verdienen, zo geeft ook Paul aan.
De inflatie komt ook nog even aan bod en hoe deze een grote invloed heeft op de stijgingen van de cao’s op dit moment. Waar de prijzen voor de consumenten flink zijn gestegen, stegen de winsten van de bedrijven die er het meeste mee te maken hadden echter ook enorm. De energiebedrijven maakten ‘flinke woekerwinsten’ en “supermarkten net zo”, aldus Alex Oldenburger van Citye.
Janet geeft aan dat een belangrijk onderwerp nog niet aan bod is geweest, namelijk ChatGPT, en zij dit voor hun hotel vooral interessant vindt om bijvoorbeeld een robot de borden in een zaal te laten ophalen. Volgens Ben biedt dit Kunstmatige Intelligentie-programma zeker kansen wat betreft het arbeidstekort en ook Paul beaamt dit, maar geeft als kanttekening dat het de handjes aan het bed, monteurs etc. niet kan vervangen. Erick stelt de vraag of het nu een bedreiging of een enorme kans is, waarbij het vooral aan de industrie zal liggen waarin gewerkt wordt en waar het in de ene branche wellicht hele banen over kan nemen, kan het in een andere branche meer als hulpmiddel dienen.
De mate waarin technologie steeds meer en steeds sneller verandert, is iets wat het vraagstuk arbeidstekort nog complexer maakt. Paul: “Je kunt tegenwoordig niet meer achterover leunen als succesvol bedrijf, je moet blijven innoveren en dat vraagt ook weer veel van je werknemers.”
Komt vervolgens nog de vraag naar boven “Hoe ver gaat deze Kunstmatige Intelligentie” en daarbij komt het op een gegeven moment op het gebruik van hologram. Paul geeft aan dat het wel makkelijk zou zijn als je vanaf huis jezelf zo neer zou kunnen zetten, Alex daarentegen zegt toch wel graag fysiek in discussie te willen gaan.
Als ondernemer je bedrijf loslaten om bijvoorbeeld op vakantie te gaan, is iets wat voor de een makkelijker is dan voor de ander. Waar Paul aangeeft 10 weken per jaar vakantie te nemen en dan ook echt vrijwel niets aan werk te doen, gaat Janet binnenkort voor het eerst in 4,5 jaar weer eens echt weg. Alex vond dit in het begin erg lastig en ging toen ook niet echt op vakantie, omdat hij elke dag in de vakantie dan bezig was om dingen op te lossen. Inmiddels heeft hij zich gerealiseerd dat dat er ook nog wel ligt als hij terugkomt, merkt hij dat zijn klanten hier wel begrip voor hebben en neemt hij nu dus wel vakantie. Onze discussie heeft een breed scala aan onderwerpen behandeld, van specifieke sectoruitdagingen tot de rol van technologie in de arbeidsmarkt. Van de unieke uitdagingen in de horeca tot de groeiende rol van technologie en kunstmatige intelligentie, we hebben een breed scala aan onderwerpen aangeroerd. Het was bijzonder verrijkend om te horen hoe verschillende industrieën reageren op deze veranderingen en hoe zij anticiperen op toekomstige trends. Zoals benadrukt door alle aanwezigen, is flexibiliteit en aanpassingsvermogen cruciaal in deze snel veranderende tijden. We hopen dat deze discussie waardevolle inzichten en inspiratie heeft geboden voor iedereen die geïnteresseerd is in de toekomst van werk en de arbeidsmarkt
