Een recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat vandaag is gepubliceerd, onthult dat ongeveer twintig procent van de Nederlanders sceptische ideeën koesterde over de aanpak van de coronapandemie. Deze individuen uitten hun wantrouwen in de informatie van de overheid en betwijfelden de intenties en gevolgen van de coronamaatregelen.
Uit de gegevens blijkt dat deze sceptische burgers niet abrupt hun vertrouwen verloren. De ervaring van uitsluiting door de overheid, de media en de samenleving heeft bijgedragen aan het toenemende wantrouwen. Het SCP pleit voor de overheid om in gesprek te gaan met burgers die een sterk afwijkende mening hebben, gezien er vaak genuanceerde vragen en zorgen aan hun perspectief ten grondslag liggen.
Tijdens de pandemie nam het kabinet verschillende maatregelen om het virus te bestrijden, waaronder het gebruik van mondkapjes, testen voor toegang en het instellen van lockdowns. Een segment van de Nederlandse bevolking ontwikkelde echter scepsis over de door de overheid verstrekte informatie en de achterliggende intenties van het coronabeleid.
Het SCP-rapport getiteld “Sceptische visies in het coronadebat” geeft een diepgaand inzicht in deze scepsis: de omvang, de oorsprong, de rol van (online) media en hoe deze sceptische burgers de pandemie hebben ervaren.
Het SCP-onderzoek betrof een enquête onder meer dan 2800 individuen, een analyse van social media en vier grote kranten, en gesprekken met sceptische burgers. Uit de enquête bleek dat ongeveer twintig procent van de Nederlanders sceptisch antwoordde op drie of meer van de negen vragen over het coronabeleid.
Het rapport toont aan dat deze sceptische burgers, met twijfels over aspecten zoals de effectiviteit van vaccinaties en de motieven achter coronamaatregelen, psychisch gezond zijn en vergelijkbare mediagebruik en covid-ervaringen hebben als niet-sceptische burgers.
Het SCP benadrukt dat coronascepticisme geen plotseling fenomeen is. Het is veeleer een proces van evolutie, versterkt door negatieve interacties met de overheid en de maatschappij. Dergelijke interacties omvatten politieoptreden tijdens pandemiedemonstraties, het verwijderen van berichten op sociale media, negatieve afbeelding in de media en confrontaties in de sociale omgeving. Dergelijke ervaringen versterken de perceptie dat er geen ruimte is voor afwijkende meningen.
Het SCP raadt de overheid aan om open te staan voor afwijkende meningen, om te begrijpen hoe deze meningen worden gevormd en welke zorgen eraan ten grondslag liggen. Dit is cruciaal voor het behoud van vertrouwen in de democratie en het verbeteren van de relatie tussen de overheid en sceptische burgers.
Bij thema’s waar overheidsbesluiten twijfel oproepen, is het essentieel om open te staan voor afwijkende meningen. De bevindingen van het SCP-onderzoek kunnen ook relevant zijn voor andere thema’s, zoals maatregelen rondom klimaatverandering en stikstof.
