De vastgoedsector in Nederland verschuift snel van een puur economische markt naar een domein waarin veiligheid en integriteit minstens zo bepalend zijn. Waar vastgoed lange tijd vooral draaide om rendement, waardegroei en gebiedsontwikkeling, staat de sector de laatste jaren steeds vaker in de schijnwerpers vanwege ondermijnende criminaliteit. In december 2025 werd dit opnieuw benadrukt tijdens een landelijke kenniskring over vastgoedcriminaliteit. Daarbij werd duidelijk dat veel gemeenten, corporaties en marktpartijen worstelen met dezelfde vraag: hoe blijft de vastgoedmarkt veilig en betrouwbaar terwijl criminelen steeds geavanceerder opereren.
Misbruik van panden raakt leefbaarheid en lokale vastgoedwaarde
Het misbruik van woningen en bedrijfspanden is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een structureel probleem. Niet alleen drugslabs en hennepplantages, maar ook illegale bewoning, witwasconstructies en opslag van verboden goederen worden steeds vaker ontdekt in ogenschijnlijk normale panden. Voor omwonenden leidt dit tot overlast, veiligheidsrisico’s en verminderd vertrouwen in de buurt. Voor eigenaren en beleggers kan dit direct invloed hebben op waardebehoud en verhuurbaarheid.
De economische schade blijft daarmee niet beperkt tot de directe panden waarin misstanden worden aangetroffen. Hele buurten kunnen minder aantrekkelijk worden wanneer criminele structuren voet aan de grond krijgen. Dit raakt gemeenten en woningcorporaties die proberen te investeren in leefbaarheid, maar in sommige gebieden telkens opnieuw tegen onveilige situaties aanlopen.
Financiële constructies vormen een steeds grotere uitdaging
Naast het fysieke misbruik van panden speelt de financiële kant een belangrijke rol. Vastgoed blijkt een geliefd instrument voor criminelen om illegaal vermogen te verbergen of te laten opgaan in de legale economie. Het ontbreken van volledige transparantie rond eigendom, financiering en transacties maakt dit tot een hardnekkig probleem. Tijdens de kenniskring werd benadrukt dat specifieke vormen van fraude, zoals het verkopen van panden via stromannen of transacties met onduidelijke herkomst van middelen, steeds vaker worden gesignaleerd.
Voor professionals in de vastgoedketen betekent dit dat zij een grotere verantwoordelijkheid dragen. Banken, makelaars, notarissen en beheerders moeten risicosignalen eerder herkennen en melden. Maar dat vraagt kennis, samenwerking en toegang tot relevante informatie, iets wat in de praktijk nog onvoldoende is georganiseerd.
Samenwerking blijkt cruciaal maar complex
Een belangrijk thema in de recente sectorbijeenkomsten is de noodzaak van een gedeelde kennisinfrastructuur. Gemeenten beschikken vaak over andere informatie dan de politie, woningcorporaties of vastgoedprofessionals. Wanneer die informatie niet goed samenkomt, ontstaat het risico dat signalen gemist worden. Zowel publieke partijen als private organisaties pleiten daarom voor beter gestructureerde samenwerking, met duidelijke richtlijnen voor gegevensdeling en vroegsignalering.
Toch gaat dat niet zonder spanning. Enerzijds is er de noodzaak om privacyregels en vertrouwelijkheid te respecteren, anderzijds is vroegtijdig handelen essentieel om misbruik te voorkomen. Die balans vinden blijft lastig en vraagt in 2026 en daarna om verdere professionalisering van het toezicht.
Woningcorporaties en verhuurders hebben een sleutelrol
In wijken waar veel sociale huurwoningen staan komt vastgoedcriminaliteit relatief vaak voor. Daar speelt het risico van onderverhuur, illegale bewoning, exploitatie door criminelen en gebruik van bergingen of garages voor opslag van verboden goederen. Woningcorporaties spelen daardoor een belangrijke rol in het herkennen van signalen. Zij zien sneller afwijkende situaties dan toezichthouders van buitenaf, maar hebben vaak niet de instrumenten om zelfstandig op te treden.
Beheerders en verhuurders worden daarom aangemoedigd om vaker gebruik te maken van screeningsmethoden, risicoanalyse en huisbezoeken. Ook voor particuliere verhuurders wordt dit steeds belangrijker; juist kleinere verhuurders krijgen soms te maken met huurders die volledig andere bedoelingen hebben dan wonen.
Commercieel vastgoed even kwetsbaar als woningen
Hoewel de aandacht vaak uitgaat naar woonpanden, speelt criminaliteit net zo goed in bedrijfsvastgoed. Leegstaande loodsen worden soms gebruikt voor opslag van illegale goederen of als locatie voor productie van drugs. Kantoorpanden met lage bezettingsgraad kunnen misbruikt worden doordat er weinig regulier toezicht is. In sommige gevallen worden panden zelfs aangekocht met het doel om criminele activiteiten te faciliteren.
Voor investeerders brengt dit extra risico’s mee. Verlies van waarde, langere leegstand en strengere verzekeringseisen maken de sector kwetsbaarder. Beleggers geven aan dat transparantie rond eigendom en transacties belangrijker is geworden dan ooit, zeker in een markt waarin zowel binnenlandse als internationale partijen actief zijn.
Naar een proactievere aanpak in 2026
De gesprekken in december 2025 laten zien dat de sector klaar is voor een omslag. Niet langer mag de aanpak van vastgoedcriminaliteit afhankelijk zijn van incidentmeldingen en reactieve acties. De uitdaging voor 2026 is om preventie centraal te zetten: door betere screening, strakkere processen bij transacties, meer samenwerking en duidelijke richtlijnen voor toezicht.
Daarnaast groeit het besef dat technologische hulpmiddelen hierbij kunnen ondersteunen. Gegevensanalyse, risicoscoring en digitale monitoring kunnen helpen om verdachte patronen sneller zichtbaar te maken. Maar technologie alleen is niet genoeg. Menselijke expertise en samenwerking blijven bepalend om de vastgoedmarkt veiliger te maken.
De inzet is groot. Niet alleen veiligheid en leefbaarheid staan op het spel, maar ook het vertrouwen in de vastgoedsector en de aantrekkelijkheid van Nederland als investeringsland. De komende jaren zullen laten zien of de sector erin slaagt de juiste balans te vinden tussen economische dynamiek en robuuste veiligheidsstructuren.
Bronnen: CCV kenniskring 2025, CCV vastgoedcriminaliteit, VGM NL, RIEC Noord
