Na jaren van oververhitting lijkt de Nederlandse arbeidsmarkt eindelijk iets lucht te krijgen. Bedrijven hoeven minder vaak maanden te wachten op nieuwe mensen, en het aantal openstaande vacatures daalde licht. Toch is de opluchting voorlopig oppervlakkig. Achter de cijfers blijft de krapte voelbaar, vooral in sectoren die draaien op vakkennis en ervaring. Werkgevers ademen uit, maar niemand spreekt nog van rust.
Volgens de nieuwste arbeidsmarktcijfers van het CBS staan er nog altijd bijna 390.000 vacatures open. Dat zijn er minder dan vorig jaar, maar nog altijd fors meer dan vóór de coronaperiode. Voor elke honderd werklozen zijn er 97 vacatures – een verhouding die aangeeft dat de spanning iets afneemt, maar de disbalans niet verdwijnt. In de zorg, techniek en het onderwijs blijft het tekort structureel.
Verschillen per regio worden zichtbaarder
Op nationaal niveau lijkt de markt te stabiliseren, maar regionaal lopen de lijnen uiteen. In de Randstad neemt de druk af; vacatures worden iets sneller vervuld en sommige bedrijven stellen hun groeiplannen uit. In het noorden en oosten van Nederland blijft het tekort aan personeel echter nijpend. In Drenthe, Friesland en Overijssel melden werkgevers dat vrijwel elk technisch of praktisch beroep onderbezet is.
Die ongelijkheid vergroot de noodzaak van maatwerk. Regionale samenwerkingen tussen bedrijven, onderwijs en gemeenten moeten helpen om mensen om te scholen en lokaal te behouden. “Zonder gerichte aanpak blijft de spanning bestaan,” concludeert het UWV in zijn rapport Regio in Beeld 2025.
De hardnekkige mismatch
De kern van het probleem ligt niet zozeer in het aantal mensen, maar in de aansluiting tussen wat bedrijven zoeken en wat werknemers kunnen. Digitalisering, energietransitie en vergrijzing veranderen het werk sneller dan opleidingen kunnen bijhouden. Monteurs worden dataspecialisten, zorgmedewerkers werken met robots, en administratief werk verdwijnt naar automatisering.
Werkgevers zoeken werknemers die met die verandering kunnen meegroeien, maar vinden ze nauwelijks. Daardoor ontstaan tekorten in onverwachte hoeken. In de bouw gaat het niet alleen om metselaars of installateurs, maar ook om planners en projectbegeleiders die digitalisering begrijpen. In de zorg groeit de vraag naar mensen die techniek en menselijkheid weten te combineren.
Deeltijdland blijft deeltijdland
Nederland blijft Europees kampioen deeltijdwerk. Ruim de helft van de beroepsbevolking werkt minder dan 35 uur per week. Dat is deels een keuze, maar vaak ook een gevolg van praktische barrières: onvoorspelbare roosters, beperkte opvangmogelijkheden en weinig doorgroeiruimte. Daarmee blijft een groot deel van het arbeidspotentieel onbenut.
Hoewel werkgevers proberen meer uren te faciliteren, blijkt structurele uitbreiding lastig. Deeltijd is diep verweven met de Nederlandse werkcultuur, en het oplossen daarvan vraagt om meer dan regelingen – het vraagt een andere manier van organiseren.
Van werven naar behouden
Waar werkgevers jarenlang vooral gericht waren op het aantrekken van nieuw personeel, ligt de nadruk nu op behoud. Een ervaren medewerker die vertrekt, laat vaak een groter gat achter dan een nieuwe kracht kan vullen. Bedrijven investeren daarom steeds meer in binding: ontwikkelbudgetten, loopbaanpaden en aandacht voor werkdruk worden vast onderdeel van personeelsbeleid.
De loonstijgingen in recente cao’s – met name in de zorg, bouw en het onderwijs – onderstrepen dat er ruimte is voor verbetering, maar ze lossen het structurele tekort niet op. Opleiding en doorgroei wegen zwaarder dan een eenmalige loonsverhoging. In die zin verschuift de concurrentie van salaris naar zingeving.
Nieuwe definitie van werk
Sinds de coronaperiode is de manier waarop Nederlanders naar werk kijken blijvend veranderd. Autonomie, betekenis en balans zijn minstens zo belangrijk geworden als zekerheid. Bedrijven die dat begrijpen, trekken sneller mensen aan en weten ze langer vast te houden.
Het bekendste voorbeeld blijft AFAS, dat de vierdaagse werkweek definitief invoerde. De productiviteit bleef gelijk, maar de betrokkenheid steeg. Zulke initiatieven blijven uitzonderlijk, maar illustreren een bredere trend: flexibiliteit is niet langer een luxe, maar een structureel onderdeel van modern werkgeverschap.
Een afkoeling met lange schaduw
De lichte afkoeling die nu zichtbaar is, betekent niet dat de problemen verdwijnen. De combinatie van vergrijzing, energietransitie en technologische vernieuwing zal de vraag naar personeel juist verder opstuwen. Vooral in de techniek, zorg en ICT blijft de behoefte aan nieuwe instroom hoog.
Voor sommige bedrijven biedt de afnemende spanning tijdelijk adem, maar de structurele schaarste blijft bestaan. De uitdaging verschuift van “mensen vinden” naar “mensen voorbereiden”. De vraag is niet meer óf er genoeg werk is, maar of er genoeg mensen zijn die dat werk kunnen en willen doen.
Vooruitblik
De Nederlandse arbeidsmarkt bevindt zich in een overgangsfase. Het tijdperk van acute krapte lijkt voorbij, maar de fundamentele tekorten blijven. Regionale verschillen verdiepen, deeltijdwerk beperkt het arbeidspotentieel en de kloof tussen opleiding en praktijk groeit.
Bedrijven, scholen en beleidsmakers staan voor dezelfde opgave: niet alleen reageren op de krapte, maar haar structuur veranderen. Alleen door vaardigheden centraal te stellen en regionaal samen te werken, kan de arbeidsmarkt de komende jaren echt in evenwicht komen.
Bronnen: CBS, UWV, AOb, VO-raad, NU.nl, RTL Nieuws
