De Nederlandse energietransitie staat op een gevoelig punt. Terwijl bedrijven, energiecoöperaties en investeerders volop plannen hebben voor nieuwe zonneparken, windprojecten en duurzame warmte, groeit de onzekerheid over de financiële steun die deze projecten mogelijk moet maken. De SDE++-regeling, jarenlang het belangrijkste fundament onder duurzame energie in Nederland, lijkt na 2026 op losse schroeven te staan.
Minister Sophie Hermans heeft recent duidelijk gemaakt dat er op dit moment geen ruimte is om de regeling in 2027 opnieuw open te stellen. De beschikbare middelen zijn grotendeels vastgelegd in lopende verplichtingen en de buffer die bedoeld was om prijsschommelingen op te vangen is in eerdere begrotingen verlaagd. Daardoor blijft er voorlopig geen budget over voor nieuwe projecten die na 2026 willen starten.
Die boodschap komt hard aan in een sector die juist behoefte heeft aan voorspelbaarheid. Duurzame energieprojecten worden vaak jaren van tevoren voorbereid. Grondposities, vergunningen, netaansluitingen en financiering moeten allemaal zorgvuldig worden geregeld. Zonder zicht op een subsidieregeling die het prijsverschil met fossiele energie compenseert, wordt het voor veel partijen vrijwel onmogelijk om investeringsbeslissingen te nemen.
Bedrijven zetten projecten in de wacht
De onzekerheid over de SDE++ werkt inmiddels door in het gedrag van bedrijven. Ontwikkelaars van zonnevelden en windparken melden dat projecten worden uitgesteld of heroverwogen. Banken en andere financiers vragen in veel gevallen om een SDE++-beschikking voordat zij bereid zijn om grote bedragen te lenen. Die beschikking fungeert als een garantie op stabiele inkomsten. Wanneer die ontbreekt, stijgt het risico en daarmee de drempel om geld beschikbaar te stellen.
Voor veel bedrijven betekent dit dat plannen die al vergevorderd waren opnieuw tegen het licht worden gehouden. Sommige ondernemingen durven geen nieuwe grond te contracteren of geen nieuwe installaties te bestellen zolang onduidelijk is of hun projecten straks nog rendabel zijn. In een sector waar de planning vaak meerdere jaren vooruitloopt, kan een paar jaar onzekerheid grote gevolgen hebben voor het tempo van de energietransitie.
Politieke keuzes hebben directe economische gevolgen
De huidige situatie is niet alleen het gevolg van marktomstandigheden, maar vooral van politieke keuzes. In eerdere begrotingen is de financiële ruimte voor de SDE++ verkleind. Tegelijkertijd zijn de uitgaven aan bestaande subsidies toegenomen doordat energieprijzen zijn gedaald en het verschil dat de overheid moet bijleggen groter werd. Daardoor is de pot sneller leeggelopen dan voorzien.
In de Tweede Kamer groeit de zorg dat dit leidt tot een investeringsdip in duurzame energie. Daarom is al eerder een motie aangenomen waarin wordt gevraagd om ook na 2026 geld beschikbaar te houden voor de regeling. Toch is het aan een nieuw kabinet om daadwerkelijk knopen door te hakken en budget vrij te maken. Die beslissing wordt verwacht bij de voorjaarsbegroting van 2026.
Tot die tijd blijven bedrijven in onzekerheid. Dat is een lastige situatie voor een sector die juist lange adem nodig heeft. Duurzame energie is geen project van maanden, maar van decennia. Elke periode zonder helder beleid vergroot het risico dat Nederland achterop raakt.
Alternatieven zijn nog niet klaar
De overheid kijkt ondertussen naar andere manieren om duurzame energie te ondersteunen. Er wordt gewerkt aan een systeem waarbij producenten een vaste prijs krijgen voor hun elektriciteit, ongeacht de schommelingen op de markt. Zo’n systeem kan stabieler zijn dan de huidige subsidieconstructie. Maar de invoering daarvan kost tijd en is nog onderwerp van politieke discussie.
Voor bedrijven die nu plannen hebben, biedt dat weinig houvast. Zij moeten beslissingen nemen op basis van de regels die de komende jaren gelden. Als die regels vaag blijven, kiezen investeerders eerder voor landen waar het beleid wel vastligt.
De bredere impact op de economie
De onzekerheid rond de SDE++ raakt niet alleen energiebedrijven. De bouw, installatiebranche, netbeheerders en toeleveranciers zijn allemaal afhankelijk van een stabiele stroom aan duurzame projecten. Wanneer investeringen wegvallen, verdwijnen ook banen en innovatiekracht.
Daarnaast speelt energie een steeds grotere rol in de concurrentiekracht van de Nederlandse economie. Bedrijven die willen verduurzamen of hun productie willen elektrificeren hebben voldoende betaalbare groene stroom nodig. Als de uitbouw daarvan stokt, kan dat ook andere sectoren raken.
2026 wordt een beslissend jaar
Voorlopig kunnen projecten die al een SDE++-beschikking hebben door. Maar voor alles wat daarna moet volgen, hangt veel af van de keuzes die in 2026 worden gemaakt. Dat maakt het komende jaar cruciaal voor de richting van de Nederlandse energietransitie.
Als er tijdig duidelijkheid komt over nieuwe budgetten of een opvolgend systeem, kan de sector weer vooruitkijken. Blijft die duidelijkheid uit, dan dreigt een periode van stilstand waarin investeringen worden uitgesteld en kansen verloren gaan.
Voor een land dat grote klimaatambities heeft en tegelijk afhankelijk wil zijn van betaalbare en schone energie, staat er dus veel op het spel.
Bronnen: Solar Magazine, Nederlandse Vereniging Duurzame Energie, Tweede Kamer, RVO, ministerie van Klimaat en Groene Groei
