De Nederlandse economie groeit nog maar mondjesmaat. Volgens de nieuwste raming van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is het bruto binnenlands product in het tweede kwartaal van 2025 met 0,2 procent toegenomen ten opzichte van het kwartaal ervoor. Op jaarbasis komt de groei uit rond 1,7 procent. Die groei is vooral te danken aan investeringen en aan hogere uitgaven door de overheid, niet aan consumenten die meer zijn gaan besteden.
Die gematigde lijn zie je ook terug in het Noorden. Bedrijven in Groningen, Drenthe en Friesland voelen dat de rek eruit is: kosten lopen op, de wereldhandel is onrustig en de energierekening van energie-intensieve productiebedrijven blijft hoog. Tegelijkertijd is de vraag in sommige sectoren, zoals bouw en industrie, duidelijk afgekoeld, terwijl andere takken – zakelijke dienstverlening, techniek en specialistische kennis – nog altijd doorgroeien.
De centrale vraag voor ondernemers in Noord-Nederland is daarmee niet alleen of de economie nog groeit, maar vooral: waar groeit hij nog, en waar niet meer?
Investeringen en overheid houden het bbp overeind
Uit de CBS-cijfers blijkt dat vooral investeringen in vaste activa de economie dragen. Bedrijven en overheden hebben meer geïnvesteerd in grote bedrijfsmiddelen zoals vervoermiddelen, schepen en vliegtuigen. Ook overheidsconsumptie – denk aan zorg, veiligheid en dienstverlening – blijft een stabiele groeimotor.
Consumenten daarentegen houden de portemonnee strakker dicht. Huishoudens gaven in het tweede kwartaal juist minder uit aan horeca, kleding en recreatie. Die terughoudendheid remt een belangrijk kanaal van binnenlandse groei: particuliere consumptie.
Voor noordelijke ondernemers betekent dit een lastige mix. Sectoren die leunen op overheidsopdrachten of zakelijke dienstverlening doen het relatief goed. Sectoren die afhankelijk zijn van directe consumentenbestedingen – retail, horeca en persoonlijke dienstverlening – ervaren juist druk. Dat is zichtbaar in de toename van faillissementen in onder meer detailhandel en leisure, een ontwikkeling die al sinds 2023 doorzet.
Bouw en industrie remmen af
Niet elke sector draagt positief bij. De bouw en delen van de industrie drukken momenteel de groei. Projecten worden uitgesteld door hoge rente, duurdere materialen en onzekerheid rond vergunningen en energiecapaciteit. Dat raakt vooral regio’s waar maakindustrie en bouw relatief groot zijn.
In Groningen en Drenthe komt daar nog iets bij: de energie-intensieve industrie in het Noorden heeft harder last van hoge energiekosten dan dienstverleners in Randstadregio’s. Die kosten drukken de productie en daarmee de toegevoegde waarde van bedrijven.
Daarbovenop speelt in Groningen iets unieks: de afbouw van de gaswinning. De gassector leverde jarenlang direct en indirect een groot deel van de regionale economie. Nu dat wordt teruggeschroefd, zie je dat meteen terug in de groeicijfers. In meerdere delen van Groningen was in 2023 zelfs sprake van economische krimp. Die naschok werkt nog steeds door: minder activiteit in de delfstoffenwinning betekent minder aanpalende bedrijvigheid, minder werk voor gespecialiseerde toeleveranciers en minder logistieke stromen.
Waar de rest van Nederland spreekt over ‘afremmen’, voelt het in delen van Noord-Nederland soms als ‘uithollen’.
Dienstverlening trekt wél door
Toch zijn er sectoren die steviger staan dan je op basis van de headline “economie stagneert” zou denken. De zakelijke dienstverlening – advies, administratie, ICT-ondersteuning, detachering, compliance, financiële en juridische begeleiding – blijft groeien en droeg in het tweede kwartaal duidelijk bij aan de totale economische plus. Ook de industrie als geheel leverde een lichte positieve bijdrage, al is dat beeld regionaal grillig en sterk afhankelijk van het type productie.
In veel noordelijke bedrijven zie je eenzelfde verschuiving: minder puur uitvoerend werk, meer waarde in kennis, planning en regie. Dat geldt voor bouwbedrijven die naast uitvoering steeds vaker onderzoek, calculatie en risicobeoordeling verkopen, en voor technische bureaus die opschuiven richting consultancy. De waarde zit steeds minder in uren of machines, maar in expertise – en juist die expertise is schaars.
Arbeidsmarkt blijft krap, ondanks afkoeling
Normaal gesproken zou je verwachten dat een afkoelende economie leidt tot oplopende werkloosheid. Dat gebeurt maar beperkt. Landelijk nam het aantal banen in het tweede kwartaal nog steeds toe. Het CBS schat dat er in dat kwartaal 28.000 banen bij zijn gekomen ten opzichte van het kwartaal ervoor, en zelfs 87.000 banen meer dan een jaar eerder.
Ook in Noord-Nederland zien we dat werkgevers personeel vasthouden. UWV beschrijft dat de spanning op de arbeidsmarkt weliswaar iets afneemt, maar dat personeelstekorten in bijvoorbeeld techniek, bouw, ICT en zorg hardnekkig blijven. De uitgifte van WW-uitkeringen loopt licht op, maar de meeste mensen die hun baan verliezen vinden relatief snel ander werk. De markt koelt af, maar bevriest niet.
Voor ondernemers betekent dat: salarissen blijven stijgen onder druk van krapte, terwijl marges juist onder druk staan door hogere energie- en financieringskosten. Dat is een lastige combinatie voor het mkb.
Regionale kloof wordt zichtbaarder
Wat opvalt in recente analyses van arbeidsmarkt- en groeicijfers is dat de verschillen binnen Nederland groter worden. Regio’s met veel kennisintensieve dienstverlening en digitale economie groeien door, terwijl regio’s die leunen op zware industrie of delfstoffen het moeilijker krijgen.
Voor Noord-Nederland is dat een dubbel verhaal.
Aan de ene kant is er kwetsbaarheid: de oude motor – gaswinning en energie-intensieve industrie – levert minder op dan voorheen, en hoge energiekosten raken juist díe bedrijven die hier traditioneel sterk aanwezig zijn.
Aan de andere kant ligt er ook kans: kennisintensieve dienstverlening, engineering, inspectie, advies en gespecialiseerde bouw- en energiediensten laten wél groei zien. Publieke investeringen, bijvoorbeeld in energie-infrastructuur en versterkingsopgaven, blijven bovendien groot en zorgen voor langdurige opdrachten.
Het Noorden schuift dus van volume naar waarde. Minder kubieke meters, meer kennis per uur.
Wat ondernemers kunnen doen
Voor ondernemers in Groningen, Drenthe en Friesland draait het niet langer alleen om omzetgroei, maar om wendbaarheid en strategisch inzicht. In een tijd van trage groei en hoge kosten loont het om verder te kijken dan de kwartaalcijfers.
Een sterke financiële planning is cruciaal nu de rente hoog blijft en banken kritischer worden. Bedrijven die kunnen aantonen dat hun verdienmodel niet alleen draait om projecten, maar om voorspelbare cashflow en kennisgedreven marge, staan sterker. Ook loont het om het eigen profiel te herzien: ondernemers die hun rol kunnen verbreden van uitvoerder naar specialist of adviseur, positioneren zich in het segment dat nog groeit.
Daarnaast vraagt de energiesituatie om actie. Zelf sturen op verbruik, opslag of efficiency is geen duurzaamheidsverhaal meer, maar een concurrentiestrategie. En tot slot: wie personeel heeft, doet er goed aan het te behouden. De arbeidsmarkt blijft krap en kennisverlies is kostbaar. Investeren in mensen is in deze fase van de economie geen keuze, maar noodzaak.
Conclusie
De headline “Nederland groeit 0,2 procent” klinkt geruststellend, maar zegt weinig over hoe het voelt op de werkvloer in Noord-Nederland. Achter dat gemiddelde schuilt een economie in overgang. De oude motor – zware industrie, energie-intensieve productie, gas – levert minder op. De nieuwe motor – kennis, advies, gespecialiseerde dienstverlening, publieke investeringen – draait juist harder.
Voor ondernemers betekent dat niet achteroverleunen, maar kiezen: in welke rol blijf je relevant in een economie die niet harder groeit, maar anders groeit?
Bronnen
Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) – bouwproductie en vergunningen
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) – kwartaalraming bbp Q2 2025
CBS – Arbeidsmarktmonitor en werkgelegenheidscijfers
UWV Regioanalyse Noord-Nederland 2025
RVO – Regionale energiecapaciteit en netcongestierapportage
