Uit recent onderzoek blijkt dat de zorg voor asielzoekers in Nederland verbeterd is ten opzichte van de situatie in 2022 en 2023. Bij aankomst krijgen alle asielzoekers een medische intake en de hygiëne in de opvangcentra is over het algemeen op orde. Echter, voor kwetsbare groepen zoals zwangere vrouwen, chronisch zieken, mensen met psychische problemen en kinderen, blijven er grote risico’s op gezondheidsschade bestaan.
Medische intake en hygiëne
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft de afgelopen zes maanden meer dan 40 opvanglocaties bezocht, waaronder reguliere asielzoekerscentra, noodopvanglocaties en crisisnoodopvanglocaties. Uit hun bevindingen blijkt dat:
- Bijna alle asielzoekers na aankomst een medische intake krijgen.
- Kinderen en jongeren in beeld zijn bij de GGD voor hun ontwikkeling, vaccinaties en andere gezondheidszaken.
- In de meeste centra voldoende aandacht is voor hygiëne, ondanks de soms oude gebouwen en de dicht op elkaar wonende mensen.
Kwetsbare groepen lopen risico
Ondanks de verbeteringen, zijn er nog steeds grote zorgen over de gezondheid van kwetsbare groepen:
- Geestelijke gezondheidszorg: De wachtlijsten voor de geestelijke gezondheidszorg zijn voor iedereen lang. Maar asielzoekers komen steeds weer onderaan de lijst als ze van de ene naar de andere regio moeten verhuizen. Of als ze al ggz-zorg krijgen, wordt die door een verhuizing weer onderbroken. Of hun ggz-zorg wordt niet eens gestart zolang hun woonsituatie niet stabiel is. Terwijl zij juist mentale problemen kunnen hebben door hun historie: de redenen om uit hun eigen land te vluchten, de vlucht zelf en hun asielprocedure.
- Voor asielzoekers met psychische problemen die wachten op passende ggz-hulp zijn de stressvolle omstandigheden in de opvang ongeschikt om de wachttijd te overbruggen. Dat kan leiden tot verergering van de problematiek en tot onveiligheid voor de patiënt zelf, de hulpverleners en de omstanders.
- Kinderen: Kinderen moeten vaak verhuizen doordat veel noodopvanglocaties tijdelijk zijn. Daardoor krijgen ze geen stabiele omgeving om gezond op te groeien en zich te ontwikkelen. Ze moeten zich steeds weer aanpassen. Ook is het moeilijk om steeds op tijd een nieuwe school te vinden. Verder hebben kinderen in overvolle opvangcentra te maken met gebrek aan privacy, onrust en onveiligheid. De inspectie vindt de situatie voor kinderen in de noodopvang onaanvaardbaar. Asielkinderen lopen ernstig risico op blijvende en mogelijk onherstelbare schade.
- Zwangere vrouwen: De zorg aan zwangere vrouwen, hun ongeboren kind of pasgeboren baby lijdt onder vele verhuizingen.
- Huisartsen kunnen voor hun patiënten een ‘medische blokkade’ instellen. De patiënt hoeft dan een bepaalde periode zo min mogelijk te verhuizen. Zo kan de zorg zonder onderbreking doorgaan. Maar deze mogelijkheid is niet voldoende bekend.
De belangrijkste problemen zijn de leefomstandigheden op overvolle opvanglocaties en de vele verhuizingen van de ene naar de andere opvang.
