Om de afhankelijkheid van buitenlandse leveranciers te verkleinen en leveringszekerheid voor de industrie te waarborgen, is Nederland gestart met het Nederlands Materialen Observatorium (NMO). Dit initiatief brengt risico’s rondom kritieke grondstoffen in kaart en monitort mogelijke verstoringen in de toeleveringsketen.
Cruciale grondstoffen voor economie en transitie
De EU heeft een lijst opgesteld met 34 kritieke grondstoffen die van groot economisch belang zijn, zoals lithium, iridium en kobalt. Ze spelen een essentiële rol in onder andere de energietransitie, digitalisering en defensie-industrie. Een tekort aan deze materialen kan grote gevolgen hebben voor sectoren zoals de batterijproductie, waterstoftechnologie en halfgeleiders.
Om risico’s te verkleinen, streeft de EU ernaar om tegen 2030 minimaal 10% van deze strategische grondstoffen binnen Europa te winnen, 40% te raffineren en 25% te recyclen. Daarnaast mag de afhankelijkheid van één land voor een specifieke grondstof niet hoger zijn dan 65%.
NMO: signalering en analyse van risico’s
Het NMO werkt samen met kennisinstellingen, bedrijven en buitenlandse observatoria om de aanvoerketen van kritieke grondstoffen te monitoren. De organisatie analyseert de kwetsbaarheid van de waardeketen per grondstof en waarschuwt overheid en bedrijfsleven bij dreigende verstoringen.
Minister Dirk Beljaarts (Economische Zaken) benadrukt het belang van deze aanpak: “Het observatorium gaat relevant werk doen. Bijvoorbeeld door uit te zoeken waar we te afhankelijk zijn, maar ook wat de alternatieven zijn zoals afname uit andere landen of hergebruik. Nu is ons beeld nog incompleet en kunnen we niet snel genoeg handelen wanneer het nodig is bij leveringsrisico’s.”
Daarnaast ziet de minister kansen voor Nederland om een rol te spelen in de verwerking van deze grondstoffen. “We hebben zelf weinig kritieke grondstoffen in de bodem, maar kunnen bijvoorbeeld een verwerkende schakel in de raffinage zijn. We zijn immers een belangrijk in- en doorvoerland met onze havens en achterlandverbindingen. Door bovendien in te zetten op innovatie of circulariteit van producten, creëren we minder schaarse alternatieven en nieuwe economische waarde.”
Afhankelijkheid van landen buiten Europa
Momenteel domineren landen buiten Europa de wereldproductie van veel kritieke grondstoffen, met marktaandelen tot 90%. Dit maakt Europese industrieën kwetsbaar voor geopolitieke ontwikkelingen en verstoringen in de aanvoerketen.
Om deze risico’s te beperken, zet Nederland in op het versterken van leveringszekerheid via de Nationale Grondstoffenstrategie. Daarbij wordt gekeken naar voorraadvorming, verwerking binnen Nederland en circulair hergebruik van materialen.
De Geologische Dienst Nederland, onderdeel van onderzoeksinstituut TNO, voert het NMO uit in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. Door samenwerking met het bedrijfsleven en kennisinstellingen wordt gewerkt aan een veerkrachtigere grondstoffenvoorziening voor de toekomst.
Bron: Rijksoverheid
