De drie initiatiefnemers van Stichting Hulptroepen Alliantie moeten de winst die zij behaalden met de mondkapjesdeal afstaan aan de stichting. De rechtbank in Amsterdam oordeelde dat Sywert van Lienden, Bernd Damme en Camille van Gestel zich met de overeenkomst hebben verrijkt ten koste van de stichting. Zij moeten daarom 20,7 miljoen euro terugbetalen. De Staat, die ook aanspraak maakte op de winst, heeft geen recht op het geld, zo bepaalde de rechter.
Achtergrond van de mondkapjesdeal
Tijdens de coronacrisis verkocht de commerciële bv van het drietal 40 miljoen mondkapjes aan de Nederlandse overheid, waarvoor de Staat 100,8 miljoen euro betaalde. Van deze deal hielden Van Lienden en zijn partners ruim 20 miljoen euro over. Stichting Hulptroepen Alliantie, die zich inzette voor het belangeloos verspreiden van beschermingsmiddelen, stelde dat de drie hun eigen financiële belang boven dat van de stichting en haar vrijwilligers hadden gesteld.
De rechtbank ging hierin mee en oordeelde dat de initiatiefnemers als bestuurders verplicht waren te handelen in het belang van de stichting. In plaats daarvan richtten zij zonder medeweten van anderen een concurrerende commerciële onderneming op en hielden zij cruciale informatie achter.
“Zij hebben hun persoonlijk belang om geld te verdienen aan de mondkapjesovereenkomsten zwaarder laten wegen dan het belang van de SHA en ten koste van deze vrijwilligersorganisatie een miljoenenwinst opgestreken”, aldus de rechter.
Staat krijgt geen geld terug
Niet alleen de stichting, maar ook de Staat claimde recht te hebben op de winst. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) stelde dat het destijds niet op de hoogte was van de winst die de initiatiefnemers maakten en dat het contract anders niet zou zijn gesloten. De rechtbank wees deze claim echter af.
Uit onderzoek en getuigenverklaringen blijkt dat VWS wist dat de mondkapjesdeal werd gesloten met een commerciële bv van het drietal. De rechter stelde vast dat het ministerie destijds niet eiste dat leveranciers geen winst mochten maken of dat deze winst naar een specifiek doel moest gaan.
“Uit alle informatie in het dossier valt niet op te maken dat de Staat het belangrijk vond of en, zo ja, hoeveel winst een leverancier zou kunnen maken en ook niet waar die winst vervolgens terecht zou komen”, aldus de rechtbank.
Financiële gevolgen voor de betrokkenen
Naast het terugbetalen van de winst moeten Van Lienden en zijn zakenpartners ook de juridische kosten vergoeden die zij Hulptroepen Alliantie hebben laten betalen voor hun eigen verdediging. Het exacte schadebedrag dat de stichting heeft geleden, wordt in een aparte procedure vastgesteld.
Hoewel de uitspraak in het voordeel van de stichting uitvalt, betekent dit niet dat het geld direct beschikbaar komt. Het Openbaar Ministerie heeft in een aparte strafzaak beslag laten leggen op de miljoenen, en dit blijft voorlopig van kracht.
Voormalige medewerkers van de stichting reageren positief op de uitspraak: “Het vonnis is een belangrijke mijlpaal in de strijd van de oud-medewerkers tegen de misstanden van Van Lienden, Damme en Van Gestel.”
Stichting Hulptroepen Alliantie heeft aangegeven het geld te willen besteden aan goede doelen, waaronder Stichting Long Covid.
Bron: rechtspraak en NOS
