In Familiehotel Fletcher Paterswolde vindt een levendig tafelgesprek plaats over de Wet DBA, een wet die veel stof doet opwaaien in ondernemersland. Aan tafel zitten diverse experts, waaronder Erwin Koops, algemeen directeur van Flexz Solutions en eigenaar van uitzendbureau Paraat in Emmen. Koops, die veel met zzp’ers werkt in diverse branches, ziet de complexiteit van de wetgeving. “Het is een ingewikkelde kwestie,” zegt hij, “door de diverse opdrachtgevers en branches is het lastig om de norm te volgen.” Flexz Solutions gebruikt nu een tool voor een compliancy test, om te zien wie er echt als zzp’er kan worden aangemerkt. “Maar,” merkt Koops op, “als je de norm volgt, valt er heel wat af.” Soms geven opdrachtgevers vrijwaringen aan zzp’ers, wat de verantwoordelijkheid verschuift. Hierdoor blijft er veel onduidelijkheid bestaan.
Complexiteit en onduidelijkheid
Jacqueline Sandhovel van administratiekantoor Het Balanskantoor verwacht dat de eerste ondernemer die door de Belastingdienst wordt aangepakt, een bodemprocedure zal starten. “Daar is de boel gewoon niet op orde,” zegt ze, “en daar zou het moeten beginnen.” Janmar Katoele van Katoele Subsidie Experts, die naast zijn subsidiewerkzaamheden ook een bedrijf heeft dat insecten kweekt, ziet dat veel zzp’ers zelf maatregelen nemen om problemen te voorkomen. “Maar,” zegt hij, “het is wachten op procedures zoals het Deliveroo-arrest, die duidelijkheid kunnen scheppen.”
Miryam Breeuwer (advocaat en bedrijfsjurist) van Adjuste en MPC Advocatuur: “Even los van alle arresten, ben ik benieuwd hoe de Belastingdienst zijn eigen beleidsregels gaat interpreteren en daar moet nog jurisprudentie over komen”. Ze ziet dat bedrijven in de zorg zzp’ers vooral in dienst nemen, waar bijvoorbeeld bouwadviesbedrijven aangeven dat velen helemaal niet in dienst willen. Daarnaast is er ook een categorie die dit laat afhangen van hoeveel het verdient. “Er is een spanningsveld, want zzp’ers die van het ene bedrijf geen vrijwaring krijgen, gaan vaak naar een opdrachtgever die deze wel geeft.”
Inconsistentie en verontwaardiging
Jan Hummel van DBO Energie werkt ook met zzp’ers, maar doordat zij meerdere opdrachtgevers hebben, geeft dit geen problemen. Mr. Peter Raven, advocaat en eigenaar van Kennis Centrum Arbeidsrecht, wijst op de inconsistentie in de handhaving door de Belastingdienst. “Ze zeggen A in het ene kantoor en B in het andere,” zegt hij, “dat roept vragen op.” Hij constateert ook een capaciteitsprobleem bij de Belastingdienst. “Ze hebben 80 mensen nodig voor de uitvoering, maar er zijn er pas 25 aangenomen.” Raven vertelt tot verontwaardiging van de aanwezigen dat er bij de Belastingdienst zelf veel zzp’ers rondlopen die een eventuele boete kunnen declareren. “Dat betalen wij dan dus met zijn allen,” zegt Breeuwer verontwaardigd.
De zzp’er als knelpunt
Katoele vraagt zich af waarom er niet meer zzp’ers stoppen, als er zoveel niet aan de regels voldoen. Raven antwoordt dat er al wel veel btw-nummers zijn ingetrokken van eenmanszaken. “Maar,” zegt hij, “de vier grootste beveiligingsbedrijven van Nederland hebben recent besloten niet meer met zzp’ers te werken, dat wordt nog een probleem in het festivalseizoen.” Koops bevestigt dat hij dit soort dingen ook in andere branches ziet gebeuren. “Daaruit blijkt wel dat er veel schijnzelfstandigheid is.”
Behoefte aan duidelijkheid
Raven vertelt dat hij samen met een uitzendbureau een systeem heeft ontwikkeld met 62 criteria. “Als je daar doorheen komt, ben je geen schijnzelfstandige,” zegt hij. “Maar het lastige is dat je voor de ene klus wel schijnzelfstandige kan zijn en voor de andere niet. Er is vooral behoefte aan duidelijkheid.” Hij adviseert zzp’ers om die criteria langs te lopen. “En gebruik je gezonde boerenverstand,” voegt hij eraan toe.
Koops vertelt dat Flexz Solutions al bij de intake begint met een screening. “Daarnaast zijn we bezig met beheersmaatregelen,” zegt hij. “We leggen de vraag dan ook bij de opdrachtgevers neer: ‘Dit is het risico, je moet nu actie ondernemen.’ Waar eerder het woord ‘powerplay’ vanuit de overheid genoemd werd in combinatie met deze wet DBA, wordt door de gespreksdeelnemers nu opgemerkt dat er ook bedrijven zijn die dit vanuit de andere kant spelen en het er op aan durven laten komen. Koops merkt op dat de Belastingdienst aan het kaderen is welke bedrijven zich wel en niet aan de wet DBA houden. Sandhovel bevestigt dat dit jaar vooral een overgangsjaar is.
Clausules en oude regelingen
De discussie gaat over clausules rondom schijnzelfstandigheid. Breeuwer geeft aan dat de gebruikelijke vrijwarings- en aansprakelijkheidsclausules worden gehanteerd. “Het risico zou eigenlijk zoveel mogelijk bij de zzp’ers zelf moeten liggen,” zegt ze. Raven benadrukt dat er ook nog een verschil is tussen moedwillig fout zitten of niet, maar dat ondernemers in deze tijd eigenlijk niet meer kunnen zeggen dat ze er niks vanaf wisten “dan heb je onder een steen geleefd”.
Hummel merkt op dat de wet DBA eigenlijk al een oude regeling is, maar de handhaving nu pas wordt ingezet. Dit roept de vraag op of de timing samenhangt met de huidige financiële prioriteiten van de overheid. Katoele vindt het vreemd dat veel wordt opgehangen aan het Deliveroo-arrest. “Dat is een totaal andere situatie.” Raven haalt het Deliveroo-arrest aan en legt uit: “Volgens het Deliveroo-arrest zijn er een aantal zaken van belang, zoals de aard en duur van de werkzaamheden, de wijze waarop de werkzaamheden en werktijden worden bepaald, de inbedding van het werk en degenen die de werkzaamheden verrichten binnen de organisatie en de bedrijfsvoering van degene voor wie de werkzaamheden worden uitgevoerd. Op basis van de rechtsvoering heeft de overheid een 9 punten-criterium bepaald.” Hij benadrukt nogmaals dat de complexiteit hem zit in het feit dat je voor de ene klus wel schijnzelfstandige kan zijn en voor de andere niet. “Er is dan ook vooral behoefte aan duidelijkheid voor de ondernemers.”
Flexibiliteit en gedoogpraktijken
Een andere kanttekening die Miryam geeft is dat het bedrijfsleven eigenlijk ook gewoon een flexibele schil nodig heeft en we daardoor dus niet helemaal zonder zzp’ers kunnen. Ze geeft dan ook aan dat dit het extra belangrijk maakt dat er duidelijkheid komt, zodat ‘we verder kunnen’. De deelnemers aan het gesprek zijn het erover eens dat de Wet DBA in de huidige vorm niet houdbaar is. Hummel geeft aan dat de regelgeving, waaraan men nu moet voldoen, veel helderder zou moeten zijn. Hij stelt voor om bijvoorbeeld naar het aantal uren dat men werkt te kijken. Sandhovel brengt hier tegenin dat dit in bepaalde situaties niet haalbaar is. Ze denkt aan een klant van haar die vele uren werk heeft aan het product dat ze verkoopt, die niet allemaal kan doorrekenen, maar wel zelfstandig ondernemer is en btw-plichtig. Er ontstaat een discussie of iemand dan nog wel ondernemer is, als er meer kosten dan omzet zijn, of dat het dan eigenlijk een hobby zou moeten zijn. Sandhovel geeft aan dat het enige verschil tussen een eenmanszaak en een zzp’er is dat een eenmanszaak wel personeel kan hebben en een zzp’er niet. Dit wordt wel gevraagd bij de KvK bij inschrijving, maar wat er daarna gebeurt, is de vraag.
Koops merkt op dat de Belastingdienst zelf niet altijd de kaders op dezelfde manier interpreteert. “Dat vergroot de onduidelijkheid die er al heerst bij een heleboel opdrachtgevers en zzp’ers.” Hij brengt nog een ander probleem ter sprake: zzp’ers zijn niet altijd even flexibel en werken bijvoorbeeld geen weekenden of avonden. “Meer duidelijkheid in cao’s vastleggen zou dan ook een goede zaak zijn, zoals het nu in de cao van de zorg is omgedraaid en en medewerkers voor gaan in de planning.” Katoele wijst erop dat de jarenlange gedoogpraktijk rondom zzp’ers nu tot problemen leidt en pleit voor een open gesprek met zzp’ers.
Goedkope krachten en actie
Sandhovel ziet een probleem bij de categorie zzp’ers die voor werkgevers goedkope krachten waren. “Die willen ze eigenlijk niet in loondienst hebben.” De aanwezigen zijn het erover eens dat er vanuit verschillende hoeken actie zal worden ondernomen tegen de wet DBA.
Verantwoordelijkheid en toekomstperspectief
Raven waarschuwt dat de verantwoordelijkheid in deze kwestie niet te eenzijdig bij de accountant zou moeten worden gelegd. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid van alle betrokkenen, inclusief de opdrachtgevers en de zzp’ers zelf. Katoele is van mening dat de goedwillende zzp’ers nu de dupe zijn van een kleine groep kwaadwillenden die bewust de regels hebben overtreden. Hij vindt dat het oneerlijk is dat degenen die te goeder trouw zijn, nu de lasten dragen van de handhaving van de wet. Sandhovel is van mening dat het beeld van het zzp’erschap in het verleden te rooskleurig is voorgesteld, waardoor veel mensen zonder de juiste kennis en voorbereiding zzp’er zijn geworden.
Sandhovel pleit ervoor om iedereen die capabel is, zzp’er te laten zijn, maar dan wel met de juiste begeleiding en ondersteuning. Raven benadrukt dat goede wetgeving essentieel is voor het MKB, dat een belangrijke motor is van de economie. Hij hoopt dat de overheid snel met duidelijke en uitvoerbare regels komt, zodat ondernemers weten waar ze aan toe zijn. Koops waarschuwt dat de Belastingdienst echt gaat controleren en dat het dus niet verstandig is om de problemen te negeren. “De vraag is: komt er een echte storm of waait die over?” vraagt hij zich af. Katoele denkt dat de storm uiteindelijk wel zal overwaaien, omdat de overheid de huidige situatie niet kan handhaven. Sandhovel oppert dat het wellicht net zo zal gaan als met de VAR en de Wet DBA, waarbij de onhaalbaarheid leidt tot een nieuwe aanpassing van de wetgeving.
Een complex en uitdagend vraagstuk
Het tafelgesprek in Fletcher Paterswolde toont aan dat de Wet DBA een complex en uitdagend vraagstuk is, met veel verschillende meningen en belangen. De behoefte aan duidelijkheid is groot, maar de weg daarnaartoe is nog niet duidelijk. Het is dan ook te hopen dat de overheid snel met een oplossing komt die zowel zzp’ers als opdrachtgevers tegemoet komt, en die bijdraagt aan een gezonde en flexibele arbeidsmarkt.
