De gemeente Almere heeft volgens de ombudsman van de metropoolregio Amsterdam ernstig tekortgeschoten door moskeeën in het geheim te laten onderzoeken. In een recent rapport wordt geconcludeerd dat hiermee inbreuk is gepleegd op grondrechten zoals privacy en godsdienstvrijheid.
Onderzoek naar radicalisering
In 2021 gaf Almere een particulier onderzoeksbureau, NTA, opdracht om onderzoek te doen naar mogelijke radicalisering binnen salafistische moslimgemeenschappen. Dit gebeurde op advies van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Naast Almere schakelden ongeveer tien andere gemeenten het bureau in.
De methode van NTA kwam eind 2021 aan het licht door berichtgeving van NRC. Onderzoekers bezochten moskeeën undercover en verzamelden gegevens van bezoekers zonder hun medeweten. De ophef die daarop volgde, leidde ertoe dat Almere het onderzoek stopzette.
Vertrouwen geschonden
Ombudsman Munish Ramlal stelt dat Almere te veel vertrouwde op NTA en onvoldoende onderzoek deed naar de rechtmatigheid van de werkwijze. “De gemeente heeft nagelaten zelf voorafgaand goed eigen onderzoek te doen naar de rechtmatigheid van deze praktijken, terwijl zij zou moeten hebben kunnen begrijpen dat het een gevoelige materie betreft”, staat in het rapport. Destijds was Franc Weerwind burgemeester van Almere, die later minister voor Rechtsbescherming werd.
Volgens de ombudsman heeft het geheime onderzoek het vertrouwen van de islamitische gemeenschap in Almere ernstig beschadigd. “Het gevolg is dat moskeebesturen die steeds samenwerkten met de gemeente om radicalisering samen te voorkomen, hun vertrouwen volledig zijn kwijtgeraakt doordat de gemeente zich als onbetrouwbaar heeft getoond.”
Daarnaast werd de gemeenteraad niet vooraf geïnformeerd over de onderzoeksmethoden van NTA. De raad ontving de resultaten pas achteraf, waardoor de controlerende taak niet goed kon worden uitgevoerd, aldus Ramlal.
Aanbevelingen en excuses
De ombudsman adviseert Almere om structurele maatregelen te nemen op het gebied van mensenrechten en ethiek. Ook moet de gemeente werken aan herstel van vertrouwen binnen de islamitische gemeenschap.
De huidige burgemeester, Hein van der Loo, bood eerder excuses aan en herhaalt die nu in reactie op het ombudsrapport. “Hoewel de gemeente destijds de oprechte intentie had om haar maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen, wordt met de kennis van nu erkend dat de uitvoering niet altijd de juiste was”, aldus Almere. De gemeente stelt inmiddels een andere benaderingswijze te hanteren.
Bron: NOS en Ombudsman