De Nationale ombudsman, Reinier van Zutphen, onderzoekt een huisbezoek van de politie aan een vrouw die eerder deelnam aan demonstraties. Aanleiding is een online geplaatste video waarin te zien is hoe twee agenten onaangekondigd bij haar aanbellen. Een van de agenten zegt daarin: “We hebben gemerkt dat je vaker bij demonstraties bent en daar wil ik wat over vragen als je het niet erg vindt.”
De vrouw in kwestie woont in Amersfoort en zegt tegen het AD dat zij zich geïntimideerd voelde. “Zeker toen hij erover begon dat ik binnenkort ga verhuizen. Dat geeft de indruk dat je door de politie in de gaten wordt gehouden via sociale media.”
Ombudsman spreekt van verontrustende werkwijze
De Nationale ombudsman laat weten in gesprek te willen met de korpschef van de Nationale Politie en noemt de gang van zaken ongebruikelijk. “Ik heb nog nooit eerder gezien dat de politie aan de deur komt en vragen stelt over demonstraties.”
Hij vraagt zich hardop af wat het doel is van zulke bezoeken. “Het allereerste wat ik denk is: gebeurt dit echt? Een politieman die zo zulke vragen stelt en zegt dat je geen antwoord hoeft te geven, dan krijg ik als oud-strafrechter wel het idee dat hier een verdachte staat die door de politie wordt bevraagd.”
Ook wijst Van Zutphen op een mogelijk afschrikkend effect. “Maar dit gebeurt dus ook. Als je dit overkomt, kan het je ervan weerhouden om de volgende keer mee te doen aan een demonstratie, het zogenoemde chilling effect.”
Volgens hem staat het demonstratierecht als grondrecht onder druk. “Het is heel raar dat de politie zomaar bij iemand aanbelt en dan zegt dat je niet hoeft te antwoorden op vragen. Dan krijg ik toch het gevoel dat er iets gebeurt dat niet in orde is. Dit was niet zomaar een praatje van de wijkagent. Dat is verontrustend. Het geeft een unheimisch gevoel.”
Politie erkent fout en biedt excuses aan
De Nationale Politie heeft bevestigd dat er excuses zijn aangeboden aan de vrouw in Amersfoort. Korpschef Janny Knol zegt daarover: “Dit had nooit op deze manier mogen gebeuren. Wat niet kan, is dat wij mensen aanspreken op hun deelname aan een demonstratie. Of dat wij vragen naar hun standpunten. Wij zijn geen gedachtenpolitie.”
Hoewel de politie vanwege privacyredenen geen details geeft over de aanleiding van het bezoek, erkent men dat de benadering onterecht was. “Maar wat ook de aanleiding is, deze vrouw had nooit op deze wijze mogen worden benaderd.”
Bezorgdheid bij actiegroepen en Amnesty
Klimaatactiegroep Extinction Rebellion stelt dat dit geen op zichzelf staand incident is. De organisatie zegt dat agenten vaker onaangekondigd aan de deur komen bij demonstranten. XR heeft inmiddels een kort geding aangekondigd tegen de politie, waarin wordt geëist dat deze huisbezoeken stoppen.
Ook Amnesty International maakt zich al langer zorgen over de bescherming van de privacy van demonstranten. In een rapport uit 2022 werd melding gemaakt van eerdere huisbezoeken door de politie, vaak na identiteitscontroles bij demonstraties.
Demonstratierecht opnieuw onder de loep
De Nationale ombudsman onderzoekt sinds begin dit jaar hoe het demonstratierecht wordt gewaarborgd. In 2018 concludeerde hij al dat dit grondrecht in bepaalde situaties onder druk staat, bijvoorbeeld bij protesten tegen de komst van asielzoekerscentra. De recente huisbezoeken worden nu onderdeel van het lopende onderzoek, zo bevestigt hij tegenover Nieuwsuur.
Bron: NOS
