Woningbouwsubsidies blijken slechts een beperkte impact te hebben op de bouwproductie bij stijgende huizenprijzen, zo concludeert het Centraal Planbureau (CPB). Het risico bestaat dat deze subsidies voornamelijk leiden tot hogere grondprijzen in plaats van meer woningen. Toch kunnen subsidies nuttig zijn in specifieke gevallen waar bouwprojecten anders niet rendabel zouden zijn.
Onderzoek naar effecten van subsidies
Het CPB onderzocht hoe subsidies in de huidige woningmarkt kunnen bijdragen aan de bouwproductie en de samenstelling van het woningaanbod. Het rapport is geen evaluatie van bestaande subsidies, maar biedt aanbevelingen voor toekomstig beleid. De overheid heeft 5 miljard euro gereserveerd om de woningbouw de komende jaren te intensiveren.
Beperkte ruimte remt effectiviteit
Subsidies zijn alleen effectief als ontwikkelaars extra opbrengsten kunnen vertalen naar meer bouwproductie. In Nederland is dit vaak lastig vanwege beperkte ruimte en complexe regelgeving. Hierdoor blijft de impact van subsidies op de bouwproductie waarschijnlijk gering, zelfs bij hogere huizenprijzen.
Gevolgen voor grondprijzen
Een ander risico is dat subsidies vooral leiden tot stijgende grondprijzen. Dit komt omdat de huidige beperkte bouwcapaciteit voorkomt dat het woningaanbod snel groeit. Grondbezitters profiteren dan het meest van de subsidies, terwijl woningzoekenden weinig voordeel ervaren. Het CPB adviseert om subsidies te combineren met aanvullend grondbeleid, zoals een heffing op waardestijgingen van grond. Tijdelijke subsidies blijken effectiever in het beperken van dit risico dan structurele subsidies, omdat deze laatste blijvend de grondprijzen verhogen.
Kansrijke inzet van subsidies
In specifieke gevallen kunnen subsidies echter wel effectief zijn. Bijvoorbeeld als bouwprojecten niet rendabel zijn door gereguleerde huren of als gemeenten onvoldoende middelen hebben voor publieke voorzieningen zoals infrastructuur. Dergelijke subsidies kunnen het verschil overbruggen tussen kosten en opbrengsten, waardoor bouwprojecten toch haalbaar worden. Subsidies die de samenstelling van het woningaanbod beïnvloeden, zoals voor het bouwen van kleinere woningen of het splitsen van bestaande panden, kunnen eveneens bijdragen aan een groei van het totale woningaanbod. In een dalende woningmarkt kunnen subsidies bovendien effectiever zijn om bouwprojecten door te laten gaan.
