In bosrijke gebieden van Noord-Amerika, zoals Canada en Alaska, blijken sommige natuurbranden ook na het officiële brandseizoen actief te blijven. Deze zogenoemde ‘zombiebranden’ blijven onder een laag sneeuw zachtjes smeulen en kunnen maanden later opnieuw oplaaien zodra de sneeuw begint te smelten. Het fenomeen komt volgens recent onderzoek steeds vaker voor en wordt gelinkt aan klimaatverandering.
Van satellietbeelden naar veldonderzoek
In 2020 werd het verschijnsel voor het eerst uitgebreid onder de loep genomen. Sindsdien is de wetenschappelijke interesse gegroeid. Waar eerder satellietwaarnemingen de voornaamste bron van data waren, zijn onderzoekers nu ook op locatie gaan kijken. Zo ook het team van aardwetenschapper Sander Veraverbeke van de Vrije Universiteit Amsterdam, dat veldwerk deed in afgelegen natuurgebieden in Canada en Alaska.
“Het is een vrij zeldzaam fenomeen. Toen we die eerste studie publiceerden dachten mensen: ‘dat is bizar, kan dat echt?'”, aldus Veraverbeke.
Niet alleen veengrond, ook droge bossen
Bij eerdere veronderstellingen werd aangenomen dat zombiebranden vooral in veengebieden voorkomen, vanwege de dikke, organische bodemlagen die veel koolstof bevatten. Maar uit het veldonderzoek bleek dat slechts enkele van de onderzochte locaties veengrond hadden. De meeste brandplekken bevonden zich juist in relatief droge bosgebieden.
“Eenmaal ter plaatse bleek het toch anders te werken dan we eerder dachten. Slechts een handvol van de twintig plots die we onderzochten, waren veengebieden. De meerderheid waren vrij droge bossen,” zegt Veraverbeke.
Deze bevinding is relevant voor het klimaatvraagstuk. Branden in veengrond stoten namelijk aanzienlijk meer broeikasgassen uit dan in droog bosmateriaal. “De koolstofemissies van de plaatsen waar de branden hadden overwinterd, waren niet zo heel groot. Het bleef gewoon bij een beetje smeulen in die houtresten, dus de uitstoot valt eigenlijk mee.”
Risico’s voor brandweer en natuur
Hoewel de uitstoot meevalt, zijn er wel andere risico’s verbonden aan dit type brand. Door het smeulen in boomwortels kunnen bomen sneller omvallen, wat gevaar oplevert voor brandweerlieden. Bovendien vormen deze omgevallen bomen extra brandstof voor nieuwe branden.
“Het was heel opvallend. Veel van de bomen die we zagen, waren omgevallen. Je zag daar dus een vlakte vol bomen die omgevallen en ontworteld waren.”
Natuur herstelt zich sneller dan gedacht
Een andere uitkomst van het onderzoek is dat de schade aan de natuur minder ernstig is dan verwacht. Gebieden met zombiebranden herstellen zich ongeveer op dezelfde manier als bossen die door reguliere natuurbranden zijn getroffen.
Toename in aantal zombiebranden
De onderzoekers keken ook naar recente ontwikkelingen. Na het brandseizoen van 2023 werden in Canada meer dan 150 overwinterende branden waargenomen. Vermoed wordt dat het daadwerkelijke aantal hoger ligt, omdat veel branden niet worden opgemerkt.
“En 2024 kende ook een vrij groot brandseizoen in Canada, ook al heeft dat eigenlijk niet de aandacht gekregen die het verdiende omdat 2023 al zo megagroot was,” aldus Veraverbeke.
De verwachting is dat dit type natuurbrand ook in de komende jaren vaker zal voorkomen, mede door veranderende klimaatomstandigheden.
Bron: NOS
